De eerste paal moet virtueel de grond nog in, maar de plannen van Niels Wagemaker, CEO van Circular Industries, zijn even concreet als ambitieus. Zodra zijn hypermoderne grondstoffenfabriek eenmaal draait, zal deze vanaf het derde operationele jaar 24+ metalen terugwinnen uit afgedankte printplaten, waar conventionele metaalproducenten doorgaans volstaan met slechts 4 à 5 herwonnen metalen.

Tekst Sjaak van Hal

Als we Wagemaker bezoeken in zijn kantoor in het Amsterdamse IJburg, moeten de handtekeningen nog worden gezet voor de beoogde locatie in het Westelijk Havengebied. Van het benodigde startkapitaal voor de fabriek – 43,5 miljoen euro – zijn de beoogde investeerders al bij elkaar gebracht. Wagemaker legt uit wat hun grondstoffenfabriek zo bijzonder maakt. “Wij zijn geen engineers maar integrators. Voor de ontwikkeling van ons herwinningsproces heb ik samen met mijn compagnon Martin van Zanten letterlijk de hele wereld afgereisd. We deden kennis op van allerlei bestaande technologieën. We wilden niet opnieuw het wiel uitvinden. We zijn er van meet af aan van uitgegaan om deze beproefde technieken slim aan elkaar te koppelen tot een geïntegreerd en vernieuwend proces. We kwamen uit op een hypermoderne grondstoffenproductielijn waarmee we 24+ metalen kunnen gaan herwinnen uit printplaten.”

“Wij laten bestaande recyclingtechnologieën optimaal met elkaar samenwerken”

Idealist met visie

Voordat Niels Wagemaker vertelt hoe zij het herwinningsproces in Amsterdam zullen opzetten, geeft hij uitgebreid zijn visie op de recycling van afvalstromen. Hij toont zich hierbij een bevlogen idealist, maar ook realist. Volgens hem laten we met onze huidige aanpak letterlijk en figuurlijk nog veel te veel liggen. “Neem het hergebruik van plastic”, zegt hij. “Wat is toch die drang van mensen om van plastic steeds maar weer opnieuw plastic te maken? Waarom gaan we niet veel verder de diepte in met herwinning, tot op moleculair niveau? Ik vind dat we afval zouden moeten ontleden tot de chemische elementen. De C van koolstof bijvoorbeeld zit in zo veel verschillende stoffen en producten. Als je die er weer uithaalt, kun je er dus ook veel meer kanten mee op dan dat je die C in afvalplastic ‘gevangen’ laat zitten. Terug naar de basis van de 118 elementen dus. Die gedachte ligt ook ten grondslag aan Circular Industries.”

30 gram goud per ton

De grotere metaalproducenten richten zich op medium- en high-grade printplaten, waarin relatief hoge gehaltes metalen zijn verwerkt. Hier winnen zij voornamelijk vier elementen uit terug: goud, zilver, palladium en koper. Wagemaker: “Per ton printplaten leverde dit hun tot 300 gram goud op en 1000 gram zilver, maar deze gehaltes worden steeds lager door de voortschrijdende miniaturisering van printplaten. De low-grade printplaten waaruit wij de metalen gaan terugwinnen, zijn voor hen minder interessant, want daar zit maar 30 gram goud per ton in en 500 à 600 gram zilver. Maar omdat onze productielijn veel efficiënter is opgezet, met verfijndere technieken, zijn deze low-grade printplaten voor ons wel rendabel. Wij kopen de platen als een monostroom in, hoofdzakelijk van Nederlandse ontmantelingsbedrijven. De low-grade printplaten willen we bij voorkeur zelf shredden in een ruimte met onderdruk, waardoor bij dit proces ook het stof wordt afgevangen. De schaarse aardmetalen verstoffen namelijk snel en we willen deze belangrijke en waardevolle elementen niet verliezen. Daarnaast willen we onze collega’s op de werkvloer niet blootstellen aan dergelijke stoffen. Door middel van human factor engineering houden we ook bij alle andere stappen in het verwerkingsproces rekening met het welzijn van onze 70 medewerkers.”

“Idealiter gaan we met recycling veel verder de diepte in, tot op moleculair niveau”

Drie technologieën in serie

Om de ambitieuze belofte van 60 herwonnen metalen uit printplaten waar te maken, past Circular Industries drie hoogwaardige technologieën in serie toe. “Allereerst roosteren we de platen, waardoor het plastic erin wordt omgezet tot synthetisch gas”, legt Wagemaker uit. “Hiermee willen we in de toekomst met een gasturbine ook onze eigen elektriciteit opwekken. Stap twee is het smelten van de fracties van glasvezelplaat en metalen in plasmaovens. Plasmatechnologie is een smeltproces op basis van geïoniseerd gas, te vergelijken met bliksemontlading in de natuur. Lokaal vergt dit proces veel energie, maar omdat het veel efficiënter verloopt dan bij conventioneel smelten, levert het toch winst op. Bij een conventioneel proces gaat 5 procent van de metalen verloren als restafval, bij onze plasmatechnologie is dit slechts 0,5 procent. De laatste stap in het herwinningsproces is de raffinage van de elementen die we na het smelten uit de ontstane metaallegering terugwinnen. Hiermee onderscheiden wij ons echt van de grote smeltbedrijven. Wij kunnen elementen herwinnen met een zuiverheid tot 99,99999 procent. Dan heb je het bijvoorbeeld over de kwaliteit die nodig is voor supergeleiders in de chipindustrie.”

“Met ons raffinageproces kunnen we elementen herwinnen tot wel 99,99999 procent zuiverheid”

Is samenwerking met ARN mogelijk?

“Jazeker. ARN is goed bezig met de recycling van automotive afvalstromen. Wel is er nog steeds restafval van grondstoffen die lastig te scheiden zijn. Bij dit soort complexe residuen zouden we ARN kunnen ondersteunen. Ook met de aanvoer van printplaten kan ARN een rol vervullen, want in auto’s worden veel low-grade printplaten toegepast. De herwonnen metalen kunnen deels ook hun weg terugvinden naar de automotive branche. En in de toekomst is wellicht samenwerking mogelijk met de recycling van de aandrijfaccu’s van elektrische en hybride auto’s, een grote uitdaging voor de komende jaren. Ik voorzie dat wij daar met onze expertise ook een rol in kunnen gaan vervullen.”

Tijdlijn Circular Industries

Beoogde vestigingsplaats van de fabriek is het Westelijk Havengebied in Amsterdam. Medio juli 2020 wordt naar verwachting de financiering geëffectueerd. Hierna treedt een gefaseerde bouwtijd van 18 maanden in werking, waarin de technologieën worden geïnstalleerd en de performance wordt aangetoond. Daarna gaat de fabriek in bedrijf. Per jaar zal Circular Industries 12.000 ton printplaten verwerken tot circa 3.000 ton metalen.