In onze reeks ‘autorecycling over de grens’ kijken we hoe het met de recycling van afgedankte auto’s in andere landen is gesteld. Deze keer maakten we een reportage over Mongolië. In het uitgestrekte land is de Toyota Prius zeer geliefd. De vraag is alleen: wat te doen straks met al die oude geïmporteerde Japanse hybrides?

Tekst Jens Holierhoek

Tussen Rusland en China ligt Mongolië ingeklemd. Met 1,5 miljoen vierkante kilometer is het maar liefst 40 keer zo groot als Nederland. Toch wonen er slechts 3 miljoen mensen. Bijna de helft daarvan leeft in de hoofdstad Ulaanbataar; een drukke en vervuilde stad. Daarbuiten is het vooral leeg en uitgestrekt. Niet zo gek ook, want in de zuidelijk gelegen Gobi- woestijn is het stervenskoud of bloedheet.

Eén snelweg

Het land kent ruim 40.000 kilometer aan wegen, waarvan slechts 2.600 kilometer is verhard. Sinds 2019 heeft het stokoude land één snelweg: een strook van 32 kilometer rondom de hoofdstad. Wel wordt er hard gewerkt aan de Millennium Road: een route van 2.000 kilometer van oost naar west. Deze weg moet de economische groei van het land bevorderen.

250.000 spookauto’s

Het wagenpark van Mongolië is ongeveer 800.000 auto’s groot. Op papier dan, want in de praktijk telt het land 250.000 spookauto’s. Ongeveer driekwart van de geregistreerde auto’s is ouder dan tien jaar. Wie het strenge klimaat en het beperkte wegennet bij elkaar optelt, snapt dat niet alle auto’s er in topconditie bij rijden. Als de voertuigen eenmaal compleet versleten zijn, gaan ze omdat de autorecycling-industrie in Mongolië onderontwikkeld is vaak het informele circuit in. Kleine ondernemers halen de bruikbare onderdelen van de auto af, waarna de rest van het karkas een laatste rustplek krijgt aan de kant van de weg of achter een schuurtje.

Prius-fans

In Ulaanbaatar struikel je over oude Toyota’s Priussen. Dat zit zo: in de drukbevolkte metropool is de lucht verre van schoon. Vooral ’s winters niet. Veel huizen en gebouwen maken dan gebruik van vervuilende kolenkacheltjes. Om de luchtkwaliteit te bevorderen zet Mongolië in op schone mobiliteit. De Mongolen zijn dol op tweedehands hybrides uit Japan. Ongeveer een kwart van de tweedehandsjes die in Japan op de markt komen, gaan linea recta naar Mongolië. En dan vooral de gebruikte Toyota Priussen. Maar liefst 70 procent van alle geïmporteerde voertuigen is een Prius.

“Het huidige recyclingsysteem in Japan rondom oude hybrides en de NiMH-batterijpakketten is nog onvoldoende efficiënt.”

Probleem in wording

Die Priussen, die al sinds 1997 geproduceerd worden, rijden momenteel veelal nog vrolijk rond, maar vormen een grote uitdaging voor de nabije toekomst. In Mongolië weten ze zich nog geen raad met alle batterijpakketten die deze hybrides als erfenis achterlaten. Veel van de nu al stokoude Priussen gaan binnen afzienbare tijd met pensioen. Recent onderzoek van de Japanse Tohoku University schetst het probleem: nu al kent het land tussen de 21.000 en 30.000 afgedankte hybrides en in 2030 kan dat gegroeid zijn tot 107.000 stuks. De onderzoekers pleiten ervoor dat de Mongoolse overheid snel een gedegen recycling van hybrides opstart, voordat er een zeer vervuilende afvalberg van tot wel 3.864 ton aan batterijmateriaal ontstaat. Ook vinden ze dat de Japanse regering haar helpende hand moet uitsteken. Via een nieuw op te starten ELV-recycling programma moet zij afgedankte Japanse hybrides vanuit Mongolië terughalen voor verwerking, is de stelling. Dat is niet alleen nobel, maar ook slim, meent het onderzoeksteam. Het huidige recyclingsysteem in Japan rondom oude hybrides en de NiMH-batterijpakketten is nog onvoldoende efficiënt. De reden: Japan verscheept een groot deel van zijn oude hybrides naar ontwikkelingslanden als Mongolië.

Japan kan een rol spelen bij de recycling

Gelukkig lijkt er in Mongolië wat te veranderen op het gebied van autorecycling. Zo wordt er gewerkt aan een shredder voor de verwerking van lithium-ion batterijen. Het project – waarbij een Duitse, Amerikaanse en Mongoolse universiteit de handen ineenslaan – zou afgelopen mei moeten aanvangen, maar is door de coronapandemie verschoven naar het voorjaar van 2021. De shredder die dan wordt ontwikkeld, verpulvert de batterijen zodanig dat verdere verwerking mogelijk is. Het doel is het terugwinnen van kobalt, lithium en grafiet. Namens de Duitse Darmstadt universiteit is prof. Dr. Hampe verbonden aan het project: “Momenteel worden de batterijen niet gerecycled. Wanneer de batterijen verslechteren, kan de Prius nog even voort op zijn verbrandingsmotor, maar binnen vijf jaar tijd, als van de auto’s afscheid wordt genomen, zullen de problemen met de Prius-batterijen naar boven komen. Ons project moet dat probleem helpen oplossen.” Net als de onderzoekers van de Tohoku University constateert hij dat Japan een belangrijke rol kan spelen bij de recycling.

Mongol Auto Recycle Park

In het Nalaikh Industrial and Technology Park of Building Materials wordt nu de volgende stap gezet. Zuid-Korea startte daar in het najaar van 2019 met de bouw van het Mongol Auto Recycle Park. Straks moet daar een centrum zijn verrezen dat 5.000 afgeschreven auto’s verwerkt op jaarbasis. De ELV’s worden opgekocht van particulieren, waarna ontmanteling volgt. Bruikbare onderdelen worden hergebruikt. De rest van de auto wordt gerecycled met behulp van moderne technologieën.

Meer auto’s dan mensen

Hoe weids het Mongoolse land ook is, in de hoofdstad Ulaanbaatar is het ongelooflijk druk. De aanwas aan nieuwe auto’s overtreft immers ruim de bevolkingsgroei. Files zijn er eerder regel dan uitzondering. De gemiddelde snelheid van gemotoriseerd verkeer in het centrum is slechts 14 kilometer per uur. De burgemeester pleit dan ook voor de verbetering van het wegennetwerk in en rondom de stad. De recent gebouwde snelweg is zijn eerste wapenfeit.