Skip to content
Erwin van Dooren, airbag-ontmantelingsspecialist:
‘Gun nieuw en ongebruikt nylon een tweede leven!’
Erwin van Dooren uit Cuijk kan slecht tegen verspilling. Met lede ogen zag hij als projectleider schadeherstel bij een auto-importeur hoe bijna 99% van alle […]
GENIUS-2

Erwin van Dooren uit Cuijk kan slecht tegen verspilling. Met lede ogen zag hij als projectleider schadeherstel bij een auto-importeur hoe bijna 99% van alle airbags ongebruikt bij het afval verdween. Daarom begon hij in 2003 Genius, specialist in ontmanteling, demontage en recycling van airbags. Dit blijkt een explosieve business.

Tekst Leonard van den Berg

Fotografie Genius

In de ‘plofkamer’ van Genius in Cuijk knalt het volop. Erwin van Dooren en zijn zes collega’s activeren hier airbags. Dat doen ze met de hand: ze demonteren en sorteren eerst zoveel mogelijk de losse componenten – staal, nylon, kunststof en aluminium. De stalen patronen met de springlading hangen ze vervolgens in een explosiebestendige ruimte. Waarna de patronen worden aangesloten op een elektronische ontsteker en beheerst en veilig tot ontploffing worden gebracht. ‘Neutraliseren’ noemen ze dat. Dat gaat meestal in salvo’s van vier per keer. Het is een bijna hypnotiserend gezicht: patronen plaatsen, elektronica aansluiten, ontsteker indrukken en na het ontploffen de lege hulzen verwijderen. Alles uitgevoerd in een constante flow door geoefende handen. In totaal ‘ploffen’ er jaarlijks zo’n 150.000 tot 200.000 airbags.

Alleen losse units

Van Dooren begon in 2003 met het demonteren van afgekeurde airbags uit de Autoliv-fabriek in Landgraaf. Een klein en heel specifiek marktsegment. “Het gros van alle airbags in end-of-live voertuigen belandt bij ARN-bedrijven en wordt daar geneutraliseerd. Wij doen alleen losse airbagunits: gebruikte, beschadigde, units met een storing of systemen die vanwege een recall zijn vervangen.” Die laatste groep is de hoofdmoot, legt Van Dooren uit. “Denk aan de Takata-airbags die in veel Japanse merken zijn ingebouwd, waarvan het patroon bij activatie kan fragmenteren en waardoor in de Verenigde Staten (VS) al verschillende mensen zijn overleden. Als fabrikant moet je ook zulke afgekeurde units verantwoord laten neutraliseren, conform alle strenge normen voor veiligheid en verwerking van gevaarlijke stoffen. Voor zover ik weet, zijn wij in Nederland de enige die dit kunnen.”

Explosief handwerk

Te midden van alle robotisering is het demonteren van airbags nog steeds handwerk. “We hebben veel manieren verkend en doorgerekend. Van samenpersen tot in bulk laten ontploffen, maar dit is echt de beste manier”, legt Van Dooren uit. “Het zijn veel handelingen, maar als je die efficiënt uitvoert kan het snel. We doen dit al jaren en hebben de beste methode ontwikkeld: een ‘tweehandenprincipe’ waarbij je achter elkaar doorwerkt, zodat het een automatisme wordt. Ik doe dit zelf ook nog steeds met plezier. Als het loopt, kom je in een flow. Dan kun je er met weinig moeite heel veel ontsteken.”

100% zekerheid

Zo mogelijk nog belangrijker: door handmatig te werken kan Van Dooren 100% zekerheid geven dat elk pyrotechnische patroon ook echt is geneutraliseerd. “Dat is voor opdrachtgevers belangrijk om te weten vanwege de productaansprakelijkheid.” Daarnaast rapporteert Genius over mogelijke defecten. “Als een patroon bij ons in de plofkamer fragmenteert of als een airbag onverhoopt níet ontploft, melden we dat aan de opdrachtgever. Al komt dat laatste zelden voor; in al die jaren is dat op twee handen te tellen.”

‘Het blijft een hoogwaardig veiligheidsproduct dat een heel autoleven mee moet gaan.’

Hierdoor kunnen airbags ontploffen

“Als je maar weet wat je doet, is het niet gevaarlijk. Airbags kunnen ontploffen door drie dingen: extreme hitte, samenpersen of als er stroom op wordt gezet. Die eerste twee kunnen we vermijden, de derde kunnen we zelf regelen. In totaal werken we met zeven mensen. Het demonteren en neutraliseren doen we altijd veilig gekleed. Inclusief speciale handschoenen, die vonkjes door statische elektriciteit helpen voorkomen. Want dat wil je niet!”

Recyclen of refurbishen?

“Hoe demontabel en recyclebaar de moderne airbag is? Gemiddeld niet slecht. Je ziet nog steeds veel verschillende systemen en constructies. Er is niet één standaard, al komt er de laatste jaren wel iets meer lijn in. Het blijft een hoogwaardig veiligheidsproduct dat een heel autoleven mee moet gaan.”

Het refurbishen van airbagunits, bijvoorbeeld met vervangende componenten, is volgens Van Dooren geen optie. “De nylon zak kun je niet zomaar vervangen. Een patroon soms wel, maar ook niet altijd; vaak zijn dat geïntegreerde units. Bovendien gelden er enorm strenge kwaliteits- en aansprakelijkheidsregels. Meestal zit er niks anders op dan ze zo ver mogelijk demonteren, scheiden naar materiaalsoort en omsmelten voor hergebruik.”

Tweehonderd ton

Ondanks de bescheiden niche van Genius zijn de gewichten fors. “Met gemiddeld 1,2 tot 1,5 kilo per airbag betekent 150.000 stuks per jaar toch een afvalberg van pakweg 200 ton. Het overgrote deel daarvan is staal – zo’n 150 tot 160 ton. De rest bestaat uit zo’n 20 ton kunststof en ongeveer 10 ton nylon.” De gesorteerde materialen levert Genius aan lokale materiaalverwerkers, die het weer opwerken tot nieuwe grondstof. Met name autofabrikanten maken daar graag gebruik van, vanwege de bedrijfsspecifieke targets om meer gewichtspercentage van hun nieuwe voertuigen te produceren met gerecyclede grondstoffen.

Zonde om te storten

Van Dooren is blij met wat er al is bereikt. Toch gaat het verbranden van hoogwaardige producten hem aan het hart. “Met name nylon”, benadrukt hij. “Dat is hoogwaardig polyamide waarvan je theoretisch zelfs weer nieuwe airbags zou kunnen maken. Zonde om dat te storten of te verbranden. Ik wil het liefst het materiaal het materiaal laten.”

Daarom is hij heel blij met bedrijfjes die van afgedankte nylon airbags nuttige nieuwe dingen maken. Tassen of rugzakken bijvoorbeeld, zoals de Detropin CareBags of de Duitse Airpaqs. Of voedertassen voor paarden, zoals van het Finse Tervo Design. Kanttekening is dat dit slechts heel kleine aantallen zijn. Lang niet genoeg om alle airbags te kunnen hergebruiken.”

‘Het is nieuw, ongebruikt en hoogwaardig nylon. Gun dat een tweede leven!’

Materiaal het materiaal laten

Om toch zoveel mogelijk airbagnylon goed te kunnen hergebruiken, zoekt Van Dooren nu naar nieuwe manieren om grotere hoeveelheden in te zamelen en hoogwaardig te verwerken. “Niet voor het geld. We doneren de opbrengst aan een sociaal lokaal doel of aan de stamceldonorbank SterkvoorMatchis. Dit betekent wel dat we het maximale rendement eruit proberen te halen.”

Waar stuurt Van Dooren het nylon heen dat hij niet kwijt kan aan tassen- of rugzakmakers? “Daarvoor praten we nu met een partij in Hengelo en met een fabriek in Polen die nu al draait op de afvalstroom van airbagfabrikanten. Die kunnen het binnen Europa opwerken tot een hoogwaardige nieuwe grondstof.”

Tweede leven

Tot slot heeft Van Dooren een oproep aan collega-autodemontagebedrijven overal in Nederland. “Het nylon van airbagsystemen wordt nu vaak nog niet gescheiden. Alleen van Bart Ebben in Malden weet ik dat hij dat doet. Dat snap ik wel: het kost demontagebedrijven per wrak toch weer een paar minuten extra werk, voor hooguit een halve kilo materiaal per auto. Ook het gescheiden afvoeren is een handeling erbij en in de recyclingstatistieken zie je het niet of nauwelijks terug. Zelf vind ik het zo zonde. Het is nieuw, ongebruikt en hoogwaardig nylon. Gun dat een tweede leven!”

Deel dit bericht op je kanalen

Nieuwsbrief

Wilt u op de hoogte gehouden worden?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.