Met een recyclingprestatie van ruim 98 procent past de autorecyclingketen in Nederland een groot gedeelte van een afgedankte auto nuttig toe. Voor zoveel mogelijk onderdelen wordt een tweede bestemming of nieuwe toepassing gezocht, waaronder ook voor banden. En de ambities zijn hoog in de bandenrecycling. Maarten van Randeraat, eigenaar Granuband: “Het is onze doelstelling om voor 2022 80 procent van het rubber granulaat dat wij hier op locatie produceren, om te zetten in diverse eindproducten.” 

Tekst Jitske van Heeswijk

Fotografie Bibi Neuray

Jaarlijks worden er in Nederland meer dan negen miljoen banden afgedankt. In Nederland is in 2004 RecyBEM, uitvoeringsorganisatie Besluit Beheer autobanden, opgericht om te volden aan de eis van de overheid dat producenten en importeurs de verantwoordelijkheid moeten nemen in de milieuverantwoorde inname en verwerking van gebruikte banden. Wettelijk moet ten minste 20 procent van de banden hergebruikt worden. RecyBEM scherpt dit aan en stelt dat gecertificeerde inzamelbedrijven minstens 90 procent van de ingezamelde banden moeten bestemmen voor materiaal- en/of producthergebruik.

Granuband is zo’n door RecyBEM gecertificeerde bandeninzamelaar en daarnaast ook -verwerker. Deze combinatie onder één dak is gunstig voor de carbon footprint. Dat maakt de onderneming uniek in Nederland. Op het terrein van Granuband worden jaarlijks bijna zes miljoen banden verwerkt. Een deel wordt gekeurd voor hergebruik en krijgt een tweede leven elders (veelal Afrika of Oost-Europa). Een ander deel wordt verschroot en daar worden drie monostromen aan onttrokken: rubber, staal en nylon.

“Je probeert het gerecyclede rubber zo zuiver en hoogwaardig mogelijk te maken en zo mogelijk zelfs tot eindproducten te maken”

Granuband probeert deze drie monostromen zo zuiver mogelijk het proces uit te laten rollen, zodat in eigen huis van het rubber nieuwe eindproducten kunnen worden geproduceerd en het staal en nylon als grondstof kunnen worden verkocht. Maarten van Randeraat, eigenaar van Granuband, licht toe: “We hebben de afgelopen twee tot drie jaar onderzocht welke technologieën er voor handen zijn om onze producten – of eigenlijk onze grondstoffen – hoogwaardiger in te zetten. Ik kan mijn staal bijvoorbeeld verkopen aan de staalindustrie, maar ik kan het ook verkopen aan een partij die het staal in zijn huidige vorm kan inzetten.”

Edwin Kuiper, sales & marketing manager, vult aan: “Het mooie daarvan is dat je een ‘virgin’ stroom vervangt door een gerecycled product. Dat heeft voordelen voor de winning van grondstoffen, maar ook in de vorm van een lagere prijs voor de eindklant. Het is win-win.” Van Randeraat: “Waardoor je een mooie carbon footprint krijgt.”

Stip aan de horizon

“Je probeert je materiaal zo zuiver en zo hoogwaardig mogelijk te maken en zo mogelijk zelfs tot eindproducten te maken. De markt vraagt meer van ons, dus we hebben een stip aan de horizon gezet. En stilstand is achteruitgang. Het is onze doelstelling om voor 2022 80 procent van het rubber granulaat dat wij hier op locatie produceren om te zetten in diverse eindproducten. Zo produceren we nu bijvoorbeeld al rubber tegels in allerlei soorten, vormen en maten. We zijn ooit begonnen met een speelplaatstegel en een hobbytegel. Er zijn inmiddels daktegels, staltegels, fitnesstegels en ga zo maar verder.”

De doelstelling voor 2022 is ambitieus, helemaal als je weet welk deel van de aangevoerde banden nu wordt omgezet naar eindproducten. Van Randeraat is eerlijk: “We zitten inmiddels op 24 procent. We hebben geïnvesteerd in volautomatische tegelproductie met hulp van robots. Dat betekent 100 procent uitbreiding ten opzichte van de huidige situatie.”

Een ambitieuze doelstelling voor de productie heeft gevolgen voor de afzet. Zit de markt daar op te wachten? Bij deze vraag kaatst Maarten van Randeraat lachend de bal door naar zijn collega Edwin Kuiper, sales & marketing manager: “Daarom zit deze jongen met ‘het schuim op zijn kaken’.” Kuiper: “We hebben nu al meer vraag dan we aan kunnen. Dus de eerste stappen bestaan uit het invullen daarvan en uit het nog beter voldoen aan de verwachtingen van de markt. Vervolgens is het een kwestie van doorschakelen.” “Dan gaan we verder uitbreiden, door gebruik te maken van de vandaag beschikbare technologie. Uiteindelijk kunnen we ook gedevulkaniseerde producten produceren. Dat betekent eigenlijk het rubber terug transformeren naar het oorspronkelijke rubber. Zodat je er weer een compound (samengesmolten grondstof red.) van kan maken en van dat compound kun je maken wat je wilt. Je kunt er blokken, tegels maar ook banden van maken. Op dit moment zijn we met twee bandenproducten in gesprek die mogelijk hun banden bij Granuband willen laten recyclen en de rubberstroom weer terug willen nemen als gedevulkaniseerd rubber”, vertelt Van Randeraat.

Van oude naar nieuwe band

Dat klinkt hoopvol. Maar zo simpel is het helaas nog niet. De techniek mag er inmiddels zijn, maar bij het produceren van banden spelen nog andere factoren. Van Randeraat: “Inmiddels zijn we zo ver dat de techniek er is, maar is de markt nog terughoudend. Er is twijfel of we wel de kwaliteit kunnen leveren waar zij naar op zoek zijn. Dat heeft nog tijd nodig.” Daarnaast is een band een veiligheidsproduct. Een fabrikant wil eerst zekerheid dat deze hernieuwde grondstof geen complicaties gaat opleveren. Toch zien ze bij Granuband dat de houding van de markt verandert: “Een jaar geleden, zo kort nog maar, waren producenten nog terughoudend en nu worden we benaderd door diverse partijen of we willen meedenken en een pilot willen starten. Je ziet dat het inmiddels sexy is om een gedeeltelijk gerecycled product in te zetten. Ofwel om je eigen afvalstroom weer in te zetten.”

“Het gaat geen vijf jaar meer duren voordat we van oude band naar nieuwe band gaan”

De eerste stap is dus gezet: het rubber is er. Voor de andere twee monostromen staal en nylon ligt het iets genuanceerder. Van Randeraat geeft aan: “Rubber, is de eerste stap. Daar zie ik geen enkel probleem. Maar wat betreft de andere materialen: zo eenvoudig is het ook weer niet. In een autoband zitten wel twintig verschillende compounds. Als ik dat materiaal door elkaar ga vermalen, degradeer ik het naar de laagste kwaliteit van rubber. Dus wij zullen mogelijk in eerste instantie gaan beginnen met loopvlakken van een autoband, want dat is de hoogste kwaliteit rubber. Zo komen we zo dicht mogelijk bij het ‘virgin material’. Dat is de hoogste kwaliteit en zo zullen we langzaam indalen tot de kwaliteit die nog steeds acceptabel is voor hergebruik.”

Levensduur basismateriaal verlengen

Het verhaal is natuurlijk het mooiste wanneer we van een oude band naar een nieuwe gaan en de cirkel (of band in dit verhaal) rond maken. Maar, geeft Van Randeraat aan, we moeten daarin wel reëel blijven: dat kost tijd. Zijn collega Kuiper wil vooral niet blindstaren: “Die cirkel hoeft naar mijn idee ook niet. Als je van een gerecycled product een nieuw product maakt en aan het eind van dat leven maak je er weer een nieuw product van, dan is dat naar mijn idee ook een cirkel. Alleen dan niet van band naar band, maar van band naar product, naar product, et cetera. Het gaat om het verlengen van de levensduur van het basismateriaal.” Al blijft het geloof in recycling van autobanden er zeker bij de heren. Van Randeraat: “Dat zie ik binnen afzienbare tijd komen. Het gaat geen vijf jaar meer duren voordat we van oude naar nieuwe band gaan.”

Naast het devulkaniseren van gerecycled rubber gaat Granuband er ook thermoplasten (TPE) van maken. TPE, eigenlijk een mengsel van rubber en kunststof, kan bij verhitten en afkoelen weer opnieuw gevormd worden. Hierdoor kun je het spuitgieten in elke vorm die je wilt. Er kunnen straks bijvoorbeeld matten worden gemaakt die eindloos zijn in afmeting, al wil je er 200 meter van, geen probleem. De matten zijn geschikt voor o.a. de bouw en industrie. Ze zijn namelijk isolerend, flexibel, geluids- en trilling dempend.

Van Randeraat vat samen: “We devulkaniseren, maken compounds en TPE, we kunnen eventueel spuitgieten en daarnaast kunnen we nog van de TPE eindloze producten maken. Hoe mooi is dat.” Kortom, voordat we echt klaar zijn om van oude naar nieuwe band te gaan zijn er legio alternatieven.