In september 2019 overstroomden hele dorpen in de Spaanse provincies Alicante, Murcia en Almeria. Zo’n 1.200 auto’s stonden onder water en werden total loss verklaard. Begin dit jaar doken zeker 800 van die wrakken op in Nederland meldde het Verbond van Verzekeraars onlangs.
Twee dagen van overstromingen, veroorzaakt door hevige stortregens in het zuidoosten van Spanje – die volgens velen de heftigste sinds 1987 waren – zorgden ervoor dat in een klap zo’n 1.200 (jonge) auto’s total loss werden verklaard. Op het totale wagenpark van 29,4 miljoen auto’s misschien een schijntje, maar elk wrak dat niet netjes gerecycled wordt, is er een teveel. Waar je verwacht dat deze jonge wrakken netjes naar een Spaans demontagebedrijf worden afgevoerd doken al snel na de overstromingen in 2019 de eerste auto’s in Nederland op. Het Landelijk Informatiecentrum Voertuigcriminaliteit (LIV) liet vorige maand weten, zicht te hebben op maar liefst 800, vrijwel allemaal jonge, auto’s. Deze auto’s kunnen, als ze op de Nederlandse wegen terechtkomen, voor onveilige situaties zorgen.
Autorecycling in Spanje
Spanje heeft een goede wet- en regelgeving met betrekking tot demontage en kent een uitstekende naleving van die regels. De Spaanse ARN, SIGRAUTO, werkt hiervoor met een deregistratiesysteem. In Spanje is van hooguit vijf op de honderd ELV’s onbekend waar de auto is gebleven. Het Spaanse systeem gaat ervan uit dat een auto alleen afgemeld kan worden als het is afgeleverd bij een officieel autodemontagebedrijf. Dit bedrijf maakt vervolgens online verbinding met het centrale Spaanse voertuigregistratiesysteem en schrijft de auto uit. Bovendien moeten Spaanse auto-eigenaren hun auto deregistreren om te voorkomen dat de wegenbelasting doorloopt. De animo om de auto netjes af te leveren bij een autodemontagebedrijf is daarom – net als in Nederland – groot.
Topje van de ijsberg
Hoewel de Nederlandse handelaar die de Spaanse autowrakken verkoopt volgens het Landelijk Informatiecentrum Voertuigcriminaliteit (LIV) niet onrechtmatig handelt, gaat degene die het wrak koopt en omkat wel de fout in. Directeur Rudi Welling: “Losse onderdelen demonteren en het verkopen van een wrak is handel. Daar hebben we alle begrip voor. Op het moment dat iemand met kwade bedoelingen een wrak koopt en unieke kenmerken van het wrak overzet op een gestolen auto, dan gaat het mis.” Hetzelfde geldt voor buitenlandse wrakken, zoals de 800 Spaanse wrakken, waarvan een deel volgens Welling misschien opgeknapt wordt en hier de weg weer opgaan. “Het elektrische systeem van zo’n onderzeeauto, zoals we deze wrakken noemen, is doorweekt geweest. In de praktijk is het mogelijk om voor deze auto’s digitaal een kenteken aan te vragen en er de weg mee op te gaan, maar wat ons betreft is dat een zeer onwenselijke situatie. Daarbij is de koper van de auto veelal in de veronderstelling een schadevrije auto te kopen.”
Miljoenen auto’s zijn zoek
Het meest kwalijke van deze praktijken is volgens Welling dat buitenlandse wrakken en schadeauto’s zonder controle deze kant op kunnen komen. Welling: “Ik heb begrip voor de handel die bedrijven in deze voertuigen zien, maar doe het wel veilig, zichtbaar en transparant. Wellicht kan een deel van de voertuigen door een goede schadehersteller weer hersteld worden en weer de weg op, maar het merendeel zal in Nederland gedemonteerd worden en uiteindelijk gerecycled worden.” Welling geeft aan dat het volstrekt onduidelijk is waar het gros van de buitenlandse wrakken vandaan komt en dat dit het uitstekende systeem zoals we dat in Nederland kennen, waar we voortdurend weten waar een wrak zich in de recyclingketen bevindt, verstoord. “We hebben het in Europa over miljoenen voertuigen die zoek zijn. Als LIV hebben wij geen goed zicht op wat er qua wrakken uit het buitenland binnenkomt of wat daar in Nederland vervolgens mee gebeurt.”
“Ik heb begrip voor de handel die bedrijven in deze voertuigen zien, maar doe het wel veilig, zichtbaar en transparant”
Wrakkenleverancier
Waar het bericht over de Spaanse wrakken alle aandacht trok, staat Spanje niet bovenaan als wrakkenleverancier. Welling: “De meeste wrakken komen uit Duitsland en België, maar ook bijvoorbeeld via de Baltische Staten uit Amerika. Doordat er geen of nauwelijks registratie is, kan het zijn dat een auto die zo plat als een dubbeltje is in Letland weer keurig wordt gemaakt en als importauto naar Nederland komt. Bij een aantal landen die de wrakken wel enigszins registreren, zoals Amerika, wordt de data opgekocht door particuliere datapartijen, waardoor deze alleen tegen betaling in te zien zijn.” Van de 800 Spaanse wrakken zijn inmiddels alle chassisnummers achterhaald. “Als hier bij de RDW een kenteken voor wordt aangevraagd zal de aanvrager bijzondere aandacht krijgen wat betreft identiteit van de aanvrager en veiligheid van de auto. We hopen en verwachten dat hier een preventieve werking van uitgaat.”
Welling geeft aan dat de opsporing van criminaliteit rondom wrakken lastig is. Zo mag Nederland geen onderzoek doen naar de technische staat van een importauto. “Dat maakt het lastig wrakken te weren.” De Spaanse overstromingsauto’s zijn volgens het LIV slechts het topje van de ijsberg. “Na iedere calamiteit zien we schadeauto’s razendsnel van identiteit en van land wisselen. Zo vinden ieder jaar tienduizenden wrakken een nieuwe bestemming in Europa.”
Europees registratiesysteem
Een andere oplossing kan volgens Welling zijn dat autodemontagebedrijven altijd gebruikmaken van het Digitaal Opkopers Register (DOR) om de auto’s die ze opkopen te registreren. Hier maken reeds 280 gemeenten gebruik van. Welling: “In de nabije toekomst zal dit ook voor alle ingekochte wrakken en schadeauto’s gaan gelden. Een andere oplossing zou kunnen zijn dat je als autodemontagebedrijf, ook als je geen kenteken voor een auto aanvraagt, deze auto opneemt in je bedrijfsvoorraad. Dit draagt bij aan het inzichtelijk maken van afvalstromen van voertuigen en voorkomt dat deze aan het eind van hun levensduur ‘zoekraken’. Daarbij wordt daarmee ook direct fraude tegengegaan.”
“Na iedere calamiteit zien we schadeauto’s razendsnel van identiteit en van land wisselen. Zo vinden ieder jaar tienduizenden wrakken een nieuwe bestemming in Europa”
Wat doet het LIV?
Het LIV onderzoekt signalen vanuit de autobranche, onderzoekt risico’s en brengt informatie naar boven. Deze informatie biedt het LIV aan andere partijen aan, zoals de autobranche, politie en verzekeraars. “We brengen kennis en kunde samen, informeren en hopen dat ze daarmee aan de slag gaan, waarbij we uiteraard mee kunnen denken.”
ARN rapporteert alleen over de recyclingprestatie van Nederlands gekentekende autowrakken. Autowrakken afkomstig uit het buitenland vallen buiten de recyclingverplichting en worden niet meegenomen in het jaarlijkse recyclingpercentage. Wel gelden voor buitenlandse autowrakken dezelfde milieuregels die ook voor Nederlandse autowrakken op het gebied van demontage en recycling gelden.
‘Verkeersveiligheid staat voorop’
Directeur FOCWA Femke Teeling: “Voor FOCWA staat de (verkeers)veiligheid voorop. Consumenten die met een auto de weg op gaan, moeten gegarandeerd zijn van veilig en kwalitatief herstel. Hierbij brengen FOCWA-erkende schadeherstelbedrijven het voertuig weer in dezelfde staat als voor de schade. Onze vakmannen en -vrouwen zijn gespecialiseerd in het herstellen van de meest complexe schades. Hierbij geldt dat schadeherstel een vak apart is; zij dienen volgens welomschreven processen met de juiste opleidingen en equipment te werken. Hierdoor werken zij elke dag aan meer veiligheid door vakmanschap. Als brancheorganisatie roepen wij consumenten vooral op om bij een FOCWA-specialist steeds na te gaan of schades volgens de maatstaven zijn hersteld en de veiligheid wordt geborgd. Daarnaast zijn wij in gesprek met diverse stakeholders om de import van onveilige wrakken beter te controleren. We zien dat deze wrakken niet alleen onveilig worden hersteld, maar vaak ook ondermijning in de hand werken en dat ondergraaft vanzelfsprekend ook de goede naam van de bedrijven die bij ons lid zijn.”
Lees hier ook ons artikel: ‘Autorecycling in Spanje: de kracht van een goed netwerk en doordachte wet- en regelgeving’ https://greenlight.nl/autorecycling-in-spanje-de-kracht-van-een-goed-netwerk-en-doorgedachte-wet-en-regelgeving/
